Gemeente Kampen werkt aan een stralende toekomst voor religieus erfgoed
Kampen – De gemeente Kampen werkt aan een duurzame en breed gedragen toekomstvisie voor waardevolle kerkgebouwen in de regio. Om dit te realiseren is onlangs een vooronderzoek uitgevoerd. In opdracht van de gemeente heeft Kaader kerkadvies het religieus erfgoed in kaart gebracht.
Het vooronderzoek biedt inzicht in het gebruik van de kerkgebouwen en de verwachtingen voor de toekomst. Gebouweigenaren en gebruikers hebben actief meegewerkt aan dit onderzoek. De resultaten zullen worden gebruikt als basis voor een dialoog tussen alle betrokken partijen, waaronder eigenaren, gebruikers en de gemeente, over de toekomst van de kerkgebouwen in Kampen.
Wethouder Richard Boddeus, verantwoordelijk voor Erfgoed, benadrukt het belang van betrokkenheid van zowel eigenaren als gebruikers bij het behoud van religieus erfgoed. “Eigenaren en gebruikers van religieus erfgoed staan voor grote uitdagingen bij het in stand houden van kerkgebouwen. Dit is een maatschappelijk vraagstuk dat ook de betrokkenheid van de gemeente vereist. Samen werken we aan een toekomstvisie waarbij ons religieus erfgoed behouden kan blijven voor toekomstige generaties.”
Krimp, vergrijzing en afnemende bestuurskracht
Het vooronderzoek heeft ook de belangrijkste knelpunten in kaart gebracht die van invloed zijn op de toekomst van de kerken. De vergrijzing en afname van het aantal leden zijn zorgwekkende ontwikkelingen. Deze factoren hebben ook invloed op de financiële situatie, de exploitatie van de gebouwen en de kosten voor onderhoud. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat er door vergrijzing en krimp een afname is in bestuurs- en organisatiekracht, mede veroorzaakt door bestuurswisselingen. Dit leidt tot een voortdurend verlies aan kennis en ervaring. Over het algemeen stabiliseren de gemeenschappen in de gemeente Kampen of is er sprake van lichte krimp. Slechts enkele kerken geven aan dat de situatie urgent is geworden, waarbij de gebouwen zelf onderwerp van gesprek zijn. De vraag rijst dan hoe de waarde van deze kerkgebouwen het beste behouden kan worden.
Kaders voor de toekomst
De gemeente streeft ernaar om met een kerkenvisie richtlijnen vast te stellen voor de toekomstige behoud van religieus erfgoed. Alle knelpunten die uit het vooronderzoek naar voren zijn gekomen, zullen worden meegenomen in het vervolgonderzoek. Zeven specifieke onderwerpen worden nader onderzocht: de verschillende waarden van een kerkgebouw (zoals cultureel-historisch en sociaal-maatschappelijk), urgente situaties, onderling contact en kennisdeling, integraalKampen – De gemeente Kampen werkt aan een duurzame en breed gedragen toekomstvisie voor waardevolle kerkgebouwen in de regio. Om dit te realiseren is onlangs een vooronderzoek uitgevoerd. In opdracht van de gemeente heeft Kaader kerkadvies het religieus erfgoed in kaart gebracht. Het vooronderzoek biedt inzicht in het gebruik van de kerkgebouwen en de verwachtingen voor de toekomst. Gebouweigenaren en gebruikers hebben actief meegewerkt aan dit onderzoek. De resultaten zullen worden gebruikt als basis voor een dialoog tussen alle betrokken partijen, waaronder eigenaren, gebruikers en de gemeente, over de toekomst van de kerkgebouwen in Kampen.
Wethouder Richard Boddeus, verantwoordelijk voor Erfgoed, benadrukt het belang van betrokkenheid van zowel eigenaren als gebruikers bij het behoud van religieus erfgoed. “Eigenaren en gebruikers van religieus erfgoed staan voor grote uitdagingen bij het in stand houden van kerkgebouwen. Dit is een maatschappelijk vraagstuk dat ook de betrokkenheid van de gemeente vereist. Samen werken we aan een toekomstvisie waarbij ons religieus erfgoed behouden kan blijven voor toekomstige generaties.”
Krimp, vergrijzing en afnemende bestuurskracht
Het vooronderzoek heeft ook de belangrijkste knelpunten in kaart gebracht die van invloed zijn op de toekomst van de kerken. De vergrijzing en afname van het aantal leden zijn zorgwekkende ontwikkelingen. Deze factoren hebben ook invloed op de financiële situatie, de exploitatie van de gebouwen en de kosten voor onderhoud. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat er door vergrijzing en krimp een afname is in bestuurs- en organisatiekracht, mede veroorzaakt door bestuurswisselingen. Dit leidt tot een voortdurend verlies aan kennis en ervaring. Over het algemeen stabiliseren de gemeenschappen in de gemeente Kampen of is er sprake van lichte krimp. Slechts enkele kerken geven aan dat de situatie urgent is geworden, waarbij de gebouwen zelf onderwerp van gesprek zijn. De vraag rijst dan hoe de waarde van deze kerkgebouwen het beste behouden kan worden.
Kaders voor de toekomst
De gemeente streeft ernaar om met een kerkenvisie richtlijnen vast te stellen voor de toekomstige behoud van religieus erfgoed. Alle knelpunten die uit het vooronderzoek naar voren zijn gekomen, zullen worden meegenomen in het vervolgonderzoek. Zeven specifieke onderwerpen worden nader onderzocht: de verschillende waarden van een kerkgebouw (zoals cultureel-historisch en sociaal-maatschappelijk), urgente situaties, onderling contact en kennisdeling, integraal gemeentelijk beleid, de rol van kerkgebouwen in dorpsontwikkeling, duurzaamheid, en het beheer en behoud van kerkgebouwen.
Een lange historie
De stad Kampen en de omliggende dorpen hebben een rijke geschiedenis waarin kerkgebouwen en geloof een belangrijke rol spelen. In totaal zijn er nog 43 kerken in de gemeente Kampen die als zodanig zijn gebouwd, waaronder ook moskeeën, synagogen en kapellen. Twee derde van deze gebouwen wordt nog steeds gebruikt als kerk, terwijl 9 kerkgebouwen al een andere bestemming hebben gekregen.
Opzet van het vooronderzoek
Het vooronderzoek vormt het eerste resultaat van een lopend proces. Gebouweigenaren hebben een vragenlijst ingevuld en er heeft een gezamenlijke (digitale) bijeenkomst plaatsgevonden. Daarnaast is er een analyse gemaakt van de rol die de kerkgebouwen innemen in de (cultuur)historische context en de huidige situatie van de gemeente Kampen. De reacties op de vragenlijst en de bijeenkomst bieden een actueel beeld van het gebruik en de toekomstverwachtingen van de kerkgebouwen. Vanwege de gevoeligheid van individuele gevallen is alle informatie geanonimiseerd verwerkt. Op dit moment is het doel van de gemeente om de bredere ontwikkelingen binnen de gemeente te begrijpen. Daarom zijn er geen specifieke gegevens per individueel geval opgenomen in het vooronderzoek, maar ze vormen wel de basis voor conclusies en vervolgstappen die worden voorgesteld.
Het vervolgonderzoek zal plaatsvinden gedurende het komende jaar, waarbij alle relevante aspecten grondig worden onderzocht om een solide toekomstvisie voor het religieus erfgoed in Kampen te ontwikkelen.
